بسم اللهlrm;rlm; الرحمن الرحیم
ذکر مبارک ـ درس 31 ـ سوره بقره آیات 196 تا 202 ـ جزء دوم


آیه 196 به دلیل ارتباط موضوعی با آیات صفحه 31 در این درس قرار گرفته است
آیه 196
وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلَّهِ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَیسَرَ مِنَ الْهَدْی وَ لا تَحْلِقُوا رُؤُسَكُمْ حَتَّى یبْلُغَ الْهَدْی مَحِلَّهُ فَمَنْ كانَ مِنْكُمْ مَریضاً أَوْ بِهِ أَذىً مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْیةٌ مِنْ صِیامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ فَإِذا أَمِنْتُمْ فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَیسَرَ مِنَ الْهَدْی فَمَنْ لَمْ یجِدْ فَصِیامُ ثَلاثَةِ أَیامٍ فِی الْحَجِّ وَ سَبْعَةٍ إِذا رَجَعْتُمْ تِلْكَ عَشَرَةٌ كامِلَةٌ ذلِكَ لِمَنْ لَمْ یكُنْ أَهْلُهُ حاضِرِی الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدیدُ الْعِقابِ

بسم اللهlrm;rlm; الرحمن الرحیم
ذکر مبارک ـ درس 31 ـ سوره بقره آیات 196 تا 202 ـ جزء دوم


آیه 196 به دلیل ارتباط موضوعی با آیات صفحه 31 در این درس قرار گرفته است
آیه 196
وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلَّهِ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَیسَرَ مِنَ الْهَدْی وَ لا تَحْلِقُوا رُؤُسَكُمْ حَتَّى یبْلُغَ الْهَدْی مَحِلَّهُ فَمَنْ كانَ مِنْكُمْ مَریضاً أَوْ بِهِ أَذىً مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْیةٌ مِنْ صِیامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ فَإِذا أَمِنْتُمْ فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَیسَرَ مِنَ الْهَدْی فَمَنْ لَمْ یجِدْ فَصِیامُ ثَلاثَةِ أَیامٍ فِی الْحَجِّ وَ سَبْعَةٍ إِذا رَجَعْتُمْ تِلْكَ عَشَرَةٌ كامِلَةٌ ذلِكَ لِمَنْ لَمْ یكُنْ أَهْلُهُ حاضِرِی الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدیدُ الْعِقابِ
حج و عمره را برای خدا به پایان برید، و اگر [به علتی] شما را از انجام آن بازداشتند، آن چه را از قربانی برای شما میسر است [قربانی كنید و از احرام در آیید]؛ و سر خود را نتراشید تا قربانی به محلش برسد؛ و از شما اگر كسی بیمار بود یا در سرش آسیب داشت [و ناچار بود سر بتراشد، جایز است سر بتراشد و] كفّاره ای چون روزه، یا صدقه یا قربانی بر عهده اوست. و هنگامی كه [از علل ممنوعیت] در امان بودید، پس هر كه با پایان بردن عمرة تمتّع به سوی حج تمتّع رود، آن چه از قربانی میسر است [قربانی كند] . و كسی كه قربانی نیابد، سه روز روزه، در همان سفر حج و هفت روز روزه، هنگامی كه بازگشتید بر عهده اوست؛ این ده روز كامل است [و قابل كم و زیاد شدن نیست] . این وظیفة كسی است كه [خود و] خانواده اش ساكن و مقیم [منطقة] مسجد الحرام نباشد. و از خدا پروا كنید و بدانید كه خدا سخت كیفر است.
واژه: اَتِمُّوا: به پایان برید. (<<تمام>> كردن به این است كه، همة اجزاى آن جمع شوند، ولی <<كمال>> هر چیز به آن است که دارای آثار بیشتر شود)
1ـ اهميت حج در ميان وظايف اسلامى:
حج از مهمrlm;ترين عباداتى است كه در اسلام تشريع شده و داراى آثار و بركات فراوان و بىrlm;شمارى است. امير مؤمنان آن را <<پرچم>> و شعار مهم اسلام ناميد و در وصيت خويش فرمود: <<خدا را خدا را! در مورد خانة پروردگارتان تا آن هنگام كه هستيد آن را خالى نگذاريد كه اگر خالى گذارده شود مهلت داده نمىrlm;شويد>>.
اين مناسك بزرگ در حقيقت داراى چهار بعد است:
1/1ـ بعد اخلاقى حج
مراسم <<احرام>> انسان را به كلى از تعينات مادى و امتيازات ظاهرى و لباس هاى رنگارنگ و زر و زيور بيرون مىrlm;برد، و با تحريم لذائذ و پرداختن به خودسازى كه از وظائف مُحرم است او را از جهان ماده جدا كرده و در عالمى از نور و روحانيت و صفا فرو مىrlm;برد. به خصوص که مراسم حج در هر قدم يادآور خاطرات ابراهيم بتrlm;شكن، و اسماعيل ذبيح اللَّه و يادآور مجاهدت های پيامبر اسلام و پيشوايان بزرگ و مسلمانان است.
در روايات اسلامى مىrlm;خوانيم: <<كسى كه حج را به طور كامل انجام دهد از گناهان خود بيرون مىrlm;آيد همانند روزى كه از مادر متولد شده است>>.
2/1ـ بعد سياسى حج
مراسم حج مؤثرترين وسيله براى پيشبرد اهداف سياسى اسلام است. حج وسيلهrlm;اى است براى انتقال اخبار سياسى جهان اسلام از هر نقطه به نقطه ديگر، در روايات اسلامى مىrlm;خوانيم: <<يكى از فوائد حج نشر اخبار و آثار رسول اللَّه صلی الله وعلیه وآله وسلم به تمام جهان اسلامى است>>.
روى همين جهت امير مؤمنان على علیه السلام در باره حج می فرماید: <<خداوند . حج را سبب قوت دين قرار داده است>>.
و حتى در روايات اسلامى، حج به عنوان جهاد افراد ضعيف شمرده شده، جهادى كه حتى پير مردان و پير ن ناتوان با حضور در صحنه آن مىrlm;توانند شكوه و عظمت امت اسلامى را منعكس سازند.
3/1ـ بعد فرهنگى حج
ارتباط قشرهاى مسلمانان در ايام حج مىrlm;تواند به عنوان مؤثرترين عامل مبادله فرهنگى و انتقال فكرها در آيد. امام صادق علیه السلام فرموده اند: << خداوند اين بندگان را آفريد . و فرمان هايى در طريق مصلحت دين و دنيا به آن ها داد، از جمله اجتماع مردم شرق و غرب را (در آئين حج) مقرر داشت تا مسلمانان به خوبى يكديگر را بشناسند و از حال هم آگاه شوند، و هر گروهى سرمايهrlm;هاى تجارى را از شهرى به شهر ديگر منتقل كنند . و براى اين كه آثار پيامبر صلی الله وعلیه وآله وسلم و اخبار او شناخته شود، مردم آن ها را به خاطر آوردند و هرگز فراموشrlm; نكنند>>.
4/1ـ بعد اقتصادى حج
استفاده از كنگره عظيم حج براى تقويت پايهrlm;هاى اقتصادى جهان اسلام نه تنها با روحrlm; حج منافات ندارد بلكه طبق روايات يكى از فلسفه های آن را تشكيل مىrlm;دهد. چه مانعى دارد مسلمانان در آن اجتماع بزرگ، پايه يك بازار مشترك اسلامى را بگذارند، و زمينهrlm;هاى مبادلات تجارى را در ميان خود به گونهrlm;اى فراهم سازند كه نه منافع شان به جيب دشمنان شان بريزد، و نه اقتصادشان وابسته به اجانب باشد، كه اين نه تنها دنيا پرستى نيست، بلکه عين عبادت و جهاد است. (در حدیث امام صادق علیه السلام ضمن بيان فلسفهrlm;هاى حج به صراحت به اين موضوع اشاره شده بود)
پیام: اولین و مهم  ترین حکم در عبادات، این است که برای خدا و به دور از ریا و خودنمایی باشد.<<و اَتِمُّوا الحَجَّ و العُمرة لِلّه>>
(برای مطالعه بیشتر در این باره به تفسیر نمونه جلد 14 صفحه 76 به لعد مراجعه نمایید)


آیه 197
الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ فَمَنْ فَرَضَ فیهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدالَ فِی الْحَجِّ وَ ما تَفْعَلُوا مِنْ خَیرٍ یعْلَمْهُ اللَّهُ وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیرَ اَّادِ التَّقْوىlrm; وَ اتَّقُونِ یا أُولِی الْأَلْبابِ
حج در ماهlrm;های معین و معلومی است [شوال، ذوالقعده، ذوالحجه] پس كسی كه در این ماه lrm;ها حج را [با احرام بستن و تلبیه] بر خود واجب كرد، [بداند كه] در حج، آمیزش با ن و گناه و جدال [جایز] نیست. و آن چه از كار خیر انجام دهید خدا می داند. و به نفع خود توشه برگیرید كه بهترین توشه، پرهیزكاری است و ای صاحبانِ خرد! از من پروا كنید .
واژه: اُولِی الاَلبابِ : صاحبان خرد. (لُبّ: مغز، عقل خالص و پاك شده)
2ـ سر بار نباشید:
این آیه اشاره به گروهی دارد که وقتی برای زیارت خانة خدا حرکت میrlm;کردند، هیچ گونه توشهrlm;ای با خود بر نمیrlm;داشتند و میrlm;گفتند: <<ما به زیارت خانه خدا میrlm;رویم؛ چگونه ممکن است به ما غذا ندهد؟!>>. قرآن، این تفکّر غلط را نفی میrlm;کند و تأکید می کند که برای خود، زاد و توشه تهیّه کنید. در عین حال، آن ها را به موضوع معنوی مهمrlm;تری ارشاد میrlm;کند و میrlm;فرماید: <<ماورای این زاد و توشه، زاد و توشه دیگری است که باید برای سفر آخرت فراهم کرد و آن پرهیزکاری و تقواست>>.
3ـ حجّ؛ صحنة عبادت و ترک لذایذ دنیوی:
این آیه تذکر می دهد آنان که احرام بسته اند باید از برخی امور پرهیز نمایند مانند: آمیزش، دروغ گفتن و قسم خوردن به نام خدا. بنابراین، حجّ صحنة ظهور بندگی خدا و ترک گناهان و محیط جدا شدن از عالم ماده و پیوند خوردن با عالم معنا است.
پیام: زاد فردای خود امروز از این جا بردار / این نه راهی است که هر روز توان آمد و رفت.<<وَ تَزَوَّدوا فَاِنَّ خَیرَاّادِ التَّقوی>>


آیه 198
لَیسَ عَلَیكُمْ جُناحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلاً مِنْ رَبِّكُمْ فَإِذا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْكُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ وَ اذْكُرُوهُ كَما هَداكُمْ وَ إِنْ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّالِّینَ
بر شما گناهی نیست كه [در ایام حج] از پروردگارتان [به وسیلة تجارت و داد و ستد] روزی و منافع مادی بطلبید. و هنگامی كه از عرفات كوچ كردید، خدا را در مشعر الحرام یاد كنید. [آری] او را یاد كنید همان گونه كه شما را هدایت كرد. و همانا شما پیش از این از گمراهان بودید .
واژه: تَبتَغُوا : به شدت طلب كنید. (بَغى: طلب شدید)
4ـ تحریمrlm;های جاهلی اساسی ندارد
در دوران جاهلیّت، هرگونه معامله و تجارت در ایّام حج، ممنوع و حرام بود، ولی این آیه اعلام میrlm;دارد که تحریمrlm;های جاهلی اساسی ندارد.
پیام: گرچه تلاش از شماست <<تَبتَغُوا>>؛ امّا رزق و روزی، از فضل خداوند است.<<فَضلًا مِن رَبِّكُم>>


آیه 199
ثُمَّ أَفیضُوا مِنْ حَیثُ أَفاضَ النَّاسُ وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ
سپس از همان جایی كه مردم روانه می شوند [به سوی منی،] روانه شوید، و از خدا آمرزش بخواهید؛ زیرا خدا بسیار آمرزنده و مهربان است .
واژه: اَفَضتُم : كوچ كردید. lrm;(فیض: پر شدن، جارى شدن؛ اِفاضة: كوچ و برگشتن) (علت تعبیر به <<اِفاضة>> ظاهراً براى بیان زیادی کوچ کنندگان است، یعنى كوچ حاجیان از عرفات به سمت مشعر، به سیل آب، تشبیه شده است.)


آیه 200
فَإِذا قَضَیتُمْ مَناسِكَكُمْ فَاذْكُرُوا اللَّهَ كَذِكْرِكُمْ آباءَكُمْ أَوْ أَشَدَّ ذِكْراً فَمِنَ النَّاسِ مَنْ یقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا وَ ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ
پس هنگامی كه مناسك [حجّ تان] را انجام دادید، خدا را آن گونه كه پدران تان را یاد می كنید یا بهتر از آن یاد كنید. در این میان گروهی از مردم [كوتاه فكر] می گویند: ای پروردگار ما! به ما در دنیا [كالای زندگی] عطا كن. و آنان را در آخرت هیچ بهرهlrm;ای نیست .
5ـ ذکر خدا بعد از حج:
به فرمودة امام باقر علیه السلام، در دوران جاهلیّت، عدّهrlm;ای پس از پایان مراسم حج، دور هم جمع شده و افتخارات اجدادی خود را به رخ یکدیگر میrlm;کشیدند و امتیازات موهومی را بر میrlm;شمردند. آیه نازل شد و فرمود: <<پس از انجام حج، از خدا و نعمت های او یاد کنید؛ همان گونه که پدران تان را یاد میrlm;کنید؛ بلکه بسی بیش از آن>>.
پیام: یاد خدا، هم از نظر كمّیت باید زیاد باشد و هم از نظر كیفیّت، عاشقانه و خالصانه.<<اَشَدَّ ذِكراً>>


آیه 201
وَ مِنْهُمْ مَنْ یقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ
و گروهی از آنان می گویند: ای پروردگار ما! به ما در دنیا نیكی و در آخرت هم نیكی عطا كن، و ما را از عذاب آتش نگاه دار .
6ـ دنیاطلبان در مقابل خداجویان:
خداوند در آیة قبل و این آیه، مردم را به دو گروه تقسیم می rlm;کند: گروه اوّل کسانی هستند که جز دنیا چیز دیگری نمی rlm;خواهند و به همین جهت، در آخرت بهرهrlm;ای ندارند. گروه دوّم کسانی هستند که ایمان دارند و چیزی جز آن چه نزد خداست نمیrlm; طلبند و اگر از دنیا هم چیزی میrlm; خواهند، آن چه را که خدا برای آنان می rlm;پسندد طلب میrlm; کنند. از این روست که در سخن اهل دنیا، واژة <<حَسَنَة>> نیامده، ولی در کلام مؤمنان آمده است؛ زیرا دنیا طلبان در این اندیشه نیستند که آن چه از دنیا برای آنان فراهم می rlm;شود، باید نزد خداوند نیز پسندیده باشد.
پیام: زندگی زیبا در دنیا و آخرت هر دو باید مطلوب انسان باشد.<<فِی الدُّنیا حَسَنَةً وَ فِی الآخِرَةِ حَسَنَةً>>


آیه 202
أُولئِكَ لَهُمْ نَصیبٌ مِمَّا كَسَبُوا وَ اللَّهُ سَریعُ الْحِسابِ
اینانند كه از آن چه به دست آوردهlrm;اند، نصیب و بهرة فراوانی دارند، و خدا حسابرسی سریع است .


سؤالات پژوهشی
1. در مورد معنای دقیق <<نَصیب>> تحقیق کنید. (التحقیق، مفردات)
2. چرا در آیه ی 197 سه بار از لفظ حج استفاده شده و ضمیر به کار نرفته است؟ آیا مراد از لفظ حج در هر سه مورد یکسان است؟ (المیزان، نمونه)
3. استعمالات واژه <<فَضل>> در قرآن را بیابید و بررسی کنید. (تسنیم)


سؤالات چهار گزینه ای
1ـ تفاوت <<تمام>> و کمال چیست؟
الف) <<تمام>> كردن چیزی به این است كه، همة اجزاى آن جمع شوند، ولی <<كمال>> هر چیز به آن است که دارای آثار بیشتر شود
ب) <<كمال>> هر چیز به این است كه، همة اجزاى آن جمع شوند، ولی <<تمام>> كردن چیزی به آن است که دارای آثار بیشتر شود
ج) <<تمام>> كردن چیزی به این است كه، دو چیز با هم جمع شود، ولی <<كمال>> هر چیز به آن است که بیش از دو چیز با هم جمع شود
د) <<تمام>> كردن چیزی به این است كه، بیش از دو چیز با هم جمع شود، ولی <<كمال>> هر چیز به آن است که دو چیز با هم جمع شود
2ـ حدیث زیر از امام صادق علیه السلام به کدام بُعد حجّ اشاره نمی کند؟
<< خداوند . اجتماع مردم . را (در آئين حج) مقرر داشت تا مسلمانان به خوبى يكديگر را بشناسند و از حال هم آگاه شوند، و هر گروهى سرمايهrlm;هاى تجارى را از شهرى به شهر ديگر منتقل كنند . و براى اين كه آثار پيامبر صلی الله وعلیه وآله وسلم و اخبار او شناخته شود، مردم آن ها را به خاطر آوردند و هرگز فراموشrlm; نكنند>>.
الف) اقتصادی
ب) اخلاقی
ج) فرهنگی
د) ی
3ـ چرا در سخن اهل دنیا ـ در آیه 200 سوره بقره ـ واژة <<حَسَنَة>> نیامده است؟
فَمِنَ النَّاسِ مَنْ یقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا
الف) زیرا هر نعمتی به اهل دنیا داده شود، چون در راه خدا استفاده نمی کنند <<حسنه>> نیست
ب) اهل دنیا از نعمت هایی که به آنان داده شده برای آخرت توشه بر نمی گیرند، به همین دلیل حسنه ای نیز برای آنان در پی ندارد
ج) زیرا دنیا طلبان در این اندیشه نیستند که آن چه از دنیا برای آنان فراهم می rlm;شود، باید نزد خداوند نیز پسندیده باشد
د) هر سه مورد
4ـ گروهی وقتی برای زیارت خانة خدا حرکت میrlm;کردند، هیچ گونه توشهrlm;ای با خود بر نمیrlm;داشتند و میrlm;گفتند: <<ما به زیارت خانه خدا میrlm;رویم؛ چگونه ممکن است خدا به ما غذا ندهد؟!>>. کدام، این تفکّر غلط را نفی میrlm;کند؟
الف)لَیسَ عَلَیكُمْ جُناحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلاً مِنْ رَبِّكُمْ
ب)وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیرَ اَّادِ التَّقْوى
ج)أُولئِكَ لَهُمْ نَصیبٌ مِمَّا كَسَبُوا وَ اللَّهُ سَریعُ الْحِسابِ
د)ثُمَّ أَفیضُوا مِنْ حَیثُ أَفاضَ النَّاسُ وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ
5ـ پیام عبارت <<و اَتِمُّوا الحَجَّ و العُمرة لِلّه>> در آیه 196 سوره بقره کدام است؟
الف) اولین و مهم ترین حکم در عبادات، این است که برای خدا و به دور از ریا و خودنمایی باشد
ب) زاد فردای خود امروز از این جا بردار / این نه راهی است که هر روز توان آمد و رفت
ج) یاد خدا، هم از نظر كمّیت باید زیاد باشد و هم از نظر كیفیّت، عاشقانه و خالصانه
د) زندگی زیبا در دنیا و آخرت هر دو باید مطلوب انسان باشد



پاسخ نامه






دریافت فایلبروشور درس سی و یکPDF
دریافت فایلwordدرسسی و یک
پرده نگار (پاورپوینت) درس سی و یک

نکته:برای اجرای کامل و بدون نقص پاورپونت های نورمبین ازpowerpoint 2013به بالا استفاده کنید.

ذکر مبارک ـ درس سی ام (سوره بقره آیات 190 تا 195)

ذکر مبارک ـ درس سی و یک (سوره بقره آیات 196 تا 202)

ذکر مبارک ـ درس سی و دو (سوره بقره آیات 203 تا 210)

اگر قرار بود ظهور اتفاق بیفته، با دعای اینهمه آدم‌های خوب و کاردرست اتفاق میفتاد. دعای انسان گناهکار

وَ ,كه ,حج ,خدا ,میrlm ,آیه ,است که ,آن چه ,در این ,این است ,است كه، ,یقُولُ رَبَّنا آتِنا ,مَنْ یقُولُ رَبَّنا ,أَهْلُهُ حاضِرِی الْمَسْجِدِ ,حاضِرِی الْمَسْجِدِ الْحَرامِ

مشخصات

آخرین ارسال ها

آخرین جستجو ها

توسعه منابع انسانی و مدیریت یادگیری سورنا دریافت ruzvshab اجتماعی‌نویس boorsbaz دانلود رایگان 2 entekhabcenter21 دبیرستان نمونه رستگاران اراک 49440680 دبستان انبیا شهرکرد